Βυζαντινή μουσική είναι η εξέλιξη και καλλιέργεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής και πήρε το όνομα αυτό από την περιοχή του Βυζαντίου, που είναι η πρώτη ονομασία της Νέας Ρώμης, πρωτεύουσας της νέας αυτοκρατορίας, κατά τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο.

Η Βυζαντινή Μουσική είναι η μουσική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που μεταφράζεται και απαρτίζεται αποκλειστικά από ελληνικά κείμενα ως μελωδία. Έλληνες και ξένοι ιστορικοί συμφωνούν ότι αυτές οι μελωδίες, οι εκκλησιαστικοί Ήχοι και γενικά το όλο σύστημα της βυζαντινής μουσικής, συνδέεται στενά με το αρχαίο ελληνικό μουσικό σύστημα. Οι αρχές της χρονολογούνται από ορισμένους μελετητές στον 4ο αιώνα μ.Χ, λίγο μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη από το Μέγα Κωνσταντίνο.

Η βυζαντινή μουσική που διασώζεται, είναι στο σύνολό της εκκλησιαστική, με εξαίρεση κάποιους αυτοκρατορικούς ύμνους, που και αυτοί έχουν θρησκευτικά στοιχεία. Το βυζαντινό άσμα ήταν μονωδικό, σε ελεύθερο ρυθμό και προσπάθησε συχνά να απεικονίσει μελωδικά την έννοια των λέξεων. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ελληνική. Ο βυζαντινός ύμνος, του οποίου υπήρξαν τρεις τύποι, ήταν η μέγιστη έκφανση αυτού του μουσικού είδους.

Μέρος της μουσικής του Βυζαντίου, κυρίως από το 1204 και μετά, μπορεί να θεωρηθεί το δημοτικό τραγούδι· διαφέρει από την εκκλησιαστική μουσική στο ότι έχει σταθερό μέτρο, ώστε να εξυπηρετείται και ο χορευτικός σκοπός. Αυτό δεν είναι τυχαίο: στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, από τον ίδιο πολιτισμό η μουσική είναι ενιαία. Μην ξεχνάμε πως η πρώτη φορά που διδάχθηκε (ευρέως) η δυτική μουσική στον ελληνικό χώρο, ήταν με την έλευση του Όθωνα. Μέχρι τότε η μουσική που εκτελείτο, ακουγόταν καταγραφόταν και διδασκόταν (εμπειρικά ή/και σε μουσικοδιδασκαλεία) ήταν η βυζαντινή.

Η Βυζαντινή Εκκλησιαστική μας Μουσική είναι τέχνη και επιστήμη. Έλληνες και ξένοι ιστοριογράφοι συμφωνούν ότι οι εκκλησιαστικοί ήχοι και γενικά το σύστημα της εκκλ. μουσικής έχει άμεση σχέση με το αρχαίο Ελληνικό σύστημα.

Όλοι οι μουσικοί και οι υμνογράφοι από τον 3ομέχρι και τον 7ο αιώνα, που εμφανίζεται ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ήταν βαθιά ποτισμένοι από την Ελληνική παιδεία και γνώριζαν κατά βάθος την αρχαία ελληνική μουσική, όπως φαίνεται άλλωστε και από τα έργα τους.

Η μουσική αυτή, όπως και κάθε άλλη τέχνη, εμφανίστηκε στην αρχή ατελής, εξελίχτηκε όμως και αναπτύχθηκε δια μέσου των αιώνων μέχρι σήμερα.

Η ακμή της Βυζαντινής Μουσικής μαζί με την Υμνολογία των πρώτων αιώνων, αρχίζει από τα τέλη του 7ου αιώνα με τον Ρωμανό τον Μελωδό, τον «Πίνδαρο» της εκκλησιαστικής ποιήσεως στο Βυζάντιο.

Στην Βυζαντινή περίοδο ήκμασαν εξαίρετοι μουσικοί και υμνογράφοι,όπωςοι: Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Κοσμάς ο Μελωδός, Θεόδωρος ο Στουδίτης, Φώτιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Λέων οΣοφός, Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος, αυτοκράτωρ, Κασσιανή Μοναχή, Ιωάννης ο Κουκουζέλης, που θεωρείται η μεγαλύτερη μορφή έπειτα από το Δαμασκηνό, Ξένος ο Κορώνης, Πρωτοψάλτης του Ι.Ν. της ΑγίαςΣοφίας, Ιωάννης ο Κλαδάς, Λαμπαδάριος Αγίας Σοφίας κ.α.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (1453 μ.Χ.), η Βυζαντινή Μουσική έμεινε στην ουσία της η ίδια. Οι χριστιανοί συσπειρώθηκαν γύρω από τον Πατριάρχη και το Πατριαρχείο. Ο Πατριάρχης ήταν ο θρησκευτικός και πολιτικός αρχηγός του Γένους. Το Πατριαρχείο, ο Πατριαρχικός Ναός, η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, υπήρξε η κιβωτός όπου το Βυζαντινό μέλος βρήκε καταφύγιο και διασώθηκε ως τις μέρες μας.

Πρωταρχικά ρόλο σε αυτό έπαιξε η διαδοχή των Αρχόντων Πρωτοψαλτών και των Αρχόντων Λαμπαδαρίων της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, που διατήρησαν όλη την λειτουργική και τυπική τάξη και παράδοση από τους χρόνους εκείνους πριν απότην άλωση μέχρι σήμερα.

Στην περίοδο αυτή διακρίνονται εξαίρετοι μουσικοί: Μανουήλ ο Χρυσάφης, Βαλάσιος ιερεύς, Γεώργιος Ραιδεστηνός, Παναγιώτης Χαλάτσογλου, Πέτρος Πελοποννήσιος, Ιάκωβος Πελοποννήσιος, Πέτρος Βυζάντιοςκ.α.

Το έτος 1814, η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία αποφάσισε τη σύσταση Μουσικής Επιτροπής με την εντολή να επινοήσει και να εφεύρει νέα παρασημαντική γραφή ευκολότερη.

Έτσι η μέχρι σήμερα σωζόμενη μουσική είναι έργο του Χρυσάνθου, του Γρηγορίου και του Χουρμουζίου, των τριών εφευρετών της νέας μουσικής γραφής, οι οποίοι μετέγραψαν και μας χάρισαν τις ιερές μελωδίες των παλαιών μας μουσουργών. Έκτοτε δε βλέπουμε και όλα τα κλασσικά μουσικά κείμενα της Βυζαντινής Μουσικής να εγκρίνονται από την Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, και να εκδίδονται πρώτα στο Βουκουρέστι, στην Τεργέστη, στο Παρίσι και έπειτα στην Κωνσταντινούπολη.

Στη συνέχεια διακρίνουμε δεινούς μουσικούς: Πέτρο τον Εφέσιο, Θεόδωρο Φωκαέα, Παναγιώτη Κηλτζανίδη, Γεώργιο Σαρανταεκκλησιώτη, Νικόλαο Βλαχόπουλο, Γεώργιο Βιολάκη, Ιάκωβο Ναυπλιώτη, Κωνσταντίνο Πρίγγο, Θρασύβουλο Στανίτσα, Βασίλειο Νικολαΐδη και Λεωνίδα Αστέρη.

Η Βυζαντινή αυτή Μουσική που παραλάβαμε είναι μουσική προσευχητική, μουσική λατρευτική και λέγεται Βυζαντινή, διότι ξεκίνησε και αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο.

Στην Κωνσταντινούπολη, την πρωτεύουσα του Βυζαντίου, ήταν η θρησκεία μας οπλισμένη και στολισμένη με τις περίλαμπρες τέχνες. Την εικονογραφία με την ψηφιδογραφία, την αρχιτεκτονική, τη λογοτεχνία με την υμνογραφία και την ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ.

Πηγές: https://el.wikipedia.org,https://www.ypapanti-patrida.gr/